Edicija ISTORIJA
104 str., broš. povez, 20 cm, fotogr, 2017 god.
ISBN 978-86-6029-325-3
Recenzenti: dr Milan Micić, dr Petar Rokai
Cena 600 din
Knjigu možete poručiti puzećem na mejl:
banatskikulturnicentar@gmail.com
Ova knjiga objavljena je u okviru projekta Gradovi u fokusu Opštine Novi Bečej
uz podršku Ministarstva kulture Republike Srbije.
Na severu katastarske opštine Novi Bečej, u priobalju nekadašnjeg vodotoka Crne bare, nalazi se usamljeni svedok prošlih vekova – crkva u Arači. Aračka bazilika, kako se najčešće i navodi u istorijskoj literaturi, spada među retke očuvane arhitektonske spomenike vojvođanske ravnice iz predturskih vremena.
Ruševine drevne crkve u polju Devesilje uzdižu se na mestu gde je pre pet vekova bujao život. Arača je pre turskih osvajanja bila kulturno-religijski i ekonomski centar ovog područja sa velelepnom crkvom, manastirom i bogatim trgom. Njena najranija istorija je, međutim, u nedostatku izvora gotovo sasvim nepoznata. I kako to i biva kod većine ovakvih drevnih mesta, o postanku Arače imamo više legendi nego pouzdanih istorijskih podataka. Ko je i kada podigao aračku baziliku? Koji su crkveni redovi naseljavali ovo mesto pre turskih vremena? Kada je prestao život u ovoj crkvi i obližnjem naselju? Samo su neka od pitanja na koja još uvek nismo dobili potpune odgovore.
Naselje Arača je imalo više etapa u svom razvoju – od malog seoskog naselja iz XI–XII veka do kraja srednjeg veka razvilo se u trgovište sa manastirom i rezidencijalnim objektima ovdašnje vlastele. O njenom ekonomskom usponu u neku ruku svedoče i crkve ovog naselja – nekadašnju jednobrodnu crkvu od naboja u XIII veku zamenila je velelepna trobrodna bazilika nalik onima iz najvećih ugarskih gradova. Ovaj rad mahom prati ove etape u razvoju naselja, pa je sam tekst podeljen na odeljke sa posebnim osvrtom na naselje, na njegove crkve, na ovdašnji manastir, a u poslednjem segmentu i na ovdašnji kastelum, koji se zapravo može poistovetiti sa ranijim manastirskim kompleksom. Na taj način dobijena je zaokružena slika o ovom drevnom mestu, koju će u narednim decenijama svojim novim otkrićima dopunjavati buduće generacije istoričara.
dr Zoltan Čemere