Dragoslav Mihailović je dobitnik Gramate Pesničke republike za roman
„Kad su cvetale tikve”, koja se, na osnovu konkursa Propuštena prilika, dodeljuje za nenagrađenu knjigu objavljenu u
poslednjih pola veka.
Nagrada se dodeljuje u okviru manifestacije Pesnička republika koja
će se po četvrti put održati 23. 11. 2019. od 12 časova u Banatskom
kulturnom centru u Novom Miloševu, uz podršku Opštine Novi Bečej. Nagrada
podrazumeva objavljivanje knjige dobitnika.
Iz obrazloženja odluke
žirija
U okviru manifestacije Pesnička republika, koju tradicionalno
organizuje Banatski kulturni centar iz Novog Miloševa, za roman „Kad su cvetale
tikve” (Matica srpska, Novi Sad, 1968), književnik Dragoslav Mihailović nagrađen
je Gramatom Pesničke republike koja
se, na osnovu konkursa Propuštena prilika,
dodeljuje za nenagrađenu knjigu objavljenu u poslednjih pola veka u srpskoj
književnosti. Na predlog Udruženja za negovanje tradicije Novi Bečej, odluku o nagradi
su doneli osnivač, predsednik i vlada Pesničke
republike (Radovan Vlahović, Simon Grabovac, dr Zoran Đerić, Franja
Petrinović, Goran Ibrajter, Jovan Gvero i Senka Vlahović).
U
vremenu socrealizma i jednoumlja, kad se literatura sklanjala u metafore,
fantastiku, apstrakciju, ili pak metafiziku, nadrealizam i simbolizam, kad je
svako kritičko mišljenje branjeno i osuđivano, u trenucima kad su na prevaru
slomljene studentske demonstracije 1968. godine, pojavio se roman „Kad su
cvetale tikve” Dragoslava Mihailovića kao svetlo na kraju tunela. Ovo delo je svojim
angažmanom i skidanjem ideoloških naočara sa lica stvarnosti dalo materijal,
ali i podsticajnu hrabrost da se i drugi, kako pisci, tako i umetnici, okrenu
kritičkom preispitivanju društva u kome se tada živelo. Tako se otvorio put za
stvaranje jugoslovenskog „crnog talasa” čija su umetnička dela bila
zabranjivana i godinama u bunkerima, a umetnici su završavali u zatvorima zbog
takozvanog „delikta mišljenja”.
Prateći
životnu ispovest glavnog junaka Ljube Sretenovića zvanog Šampion sa Dušanovca, roman
„Kad su cvetale tikve” Dragoslava Mihailovića otvara niz tabua, počev od
svemoći komunističke diktature i njene birokratije i policije, preko huliganstva
i nasilja nad ženama, otkrivanja javnosti postojanja Golog Otoka, čiji je i sam
autor bio jedan od stradalnika, i tako portretiše čitavo jugoslovensko društvo
toga vremena, koristeći jezik beogradskog asfalta. Oslikavajući slabosti tog
društva i države u celini, čini ih vidljivim i javnim, što mu vlast nikako ne
može oprostiti, tako da roman više od devet godina nije štampan, ali, ipak,
nadrastao je i preživeo i svoje tamničare i ideologiju, a njegova svevremenost
i genijalnost učinila je da čitaoci i onog i sadašnjeg vremena jednako uživaju
u čitanju i promišljaju sudara pojedinca sa društvom i totalitarnim režimom.
Gramatom Pesničke republike Banatski kulturni centar
iz Novog Miloševa između ostalog potvrđuje mišljenje deset književnih kritičara
koje je redakcija NIN-a i Zavod za izdavanje udžbenika okupila i koji su knjigu
izabrale na off-listu deset najboljih romana koji su u periodu od 1954. pa do
2004. godine ostali bez NIN-ove nagrade. Gramatom se ukazuje da, na srpskoj
književnoj sceni, koja ima više od sto književnih nagrada, postoje dela koja nisu
bila nagrađena od strane društva i relevantnih institucija kulture, a veliki
broj izdanja dokaz je o njihovoj trajnoj književnoj i kulturološkoj vrednosti,
u ovom slučaju oko četrdeset u zemlji, što svakako govori da knjiga sa takvom čitanošću
i popularnošću, kao što je roman „Kad su cvetale tikve” Dragoslava Mihailovića,
zaslužuje da ponese epitet najbolje knjige koju je potvrdilo vreme i trajanje i
koja je u poslednjih pola veka propustila mnoge prilike da bude nagrađena.
Biografija laureata
Dragoslav Mihailović, rođen 1930. godine u Ćupriji, je srpski
književnik, redovni član SANU, dobitnik mnogih nagrada, prevođen na većinu
evropskih jezika. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu na Grupi za
jugoslovensku književnost i srpskohrvatski jezik.
Njegov opus obuhvata
romane, pripovetke, drame, ali i publicistiku, studije, oglede, članke.
Objavljena dela: „Frede, laku noć”, „Kad su cvetale tikve”, „Petrijin venac”,
„Čizmaši”, „Uhvati zvezdu padalicu”, „Gori Morava”, „Goli otok” 1–5, „Crveno i
plavo”, „Vreme za povratak”, „Lov na stenice”, „Zlotvori”, „Kratka istorija
satiranja”, „Jalova jesen”, „Treće proleće”, „Majstorsko pismo”, „Skupljač”,
„Preživljavanje” i dr.
Izabrana dela su mu
štampana dva puta, u šest knjiga 1984. i u sedam knjiga 1990. godine.
Nagrade i priznanja:
Oktobarska nagrada Beograda, Andrićeva nagrada, „Zlatna arena” za scenario u
Puli, NIN-ova nagrada, Nagrada Narodne biblioteke Srbije, Nagrada „Bora
Stanković”, Nagrada Vukove zadužbine, Kočićeva nagrada, „Račanska povelja“,
„Vitalova” nagrada i dr.
Roman „Kad su cvetale
tikve” je prvi put objavlјen 1968. godine. Iduće godine, prema
motivima svog romana, Mihailović je napisao istoimenu dramu. Predstava je
zabranjena, posle mnogobrojnih napada, lične intervencije Edvarda Kardelja
i javnog govora Josipa Broza Tita, zbog eksplicitnog pominjanja golootočkih
zatočenika. Autor je i sam kao student uhapšen i bio na Golom Otoku. Ove
okolnosti, značajno su obeležile njegov život i stvaralaštvo, ali nisu sprečile
da danas važi za jednog od najvećih živih srpskih pisaca.
Živi i stvara u Beogradu.
